Fotograaf Aad Hoogendoorn

#ASK Petra van der Kooij

Voor de rubriek #ASK stellen we een aantal vragen aan een boeiend persoon die actief is op het gebied van kunst, design & architectuur in Rotterdam. Het Piet Zwart Institute huisvest de masteropleidingen van de Willem de Kooning Academie in Rotterdam en is dé plek waar studenten hun kennis over kunst, design en kunsteducatie verfijnen. Petra van der Kooij is coördinator van de Master of Fine Art binnen het Piet Zwart Institute en wij vragen haar hoe het is om kunstenaars te begeleiden tijdens hun Masteropleiding.

Hoe zorg je er voor dat het talent van een kunstacademiestudent tot bloei komt tijdens hun master? Op welke manieren worden zij voorbereid op de kunstwereld en welke rol hebben jullie daar in als instituut? En hoe vervul jij je rol daar binnen?

Er worden ieder jaar ongeveer vijftien studenten aangenomen voor de Master of Fine Art en dat zijn dan vaak ook mensen die al vrij goed weten welke kant ze op willen. Wij kunnen hen helpen om nog preciezer aan te geven waar ze voor staan als kunstenaar. Ook bieden wij een professional practice workshop tijdens de tweejarige opleiding, waarin het aanschrijven van fondsen en subsidies centraal staat en hoe je als kunstenaar leert op te komen voor je rechten om bijvoorbeeld naar redelijkheid betaald te krijgen voor het werk dat je maakt in plaats van liefdewerk oud papier. Ons docententeam bestaat uit internationale kunstenaars en kunstcritici die de studenten begeleiden tijdens de tweejarige master, dit gebeurt tijdens studio visits, seminars en group critics. Een eigen studioruimte is daarbij erg belangrijk, een plek waar ze veilig dingen kunnen uitproberen en waar ze kunnen reflecteren op hun werk. We hebben op onze locatie momenteel dertien studio’s met ruime openingstijden.

Maar onze studenten hebben best een zware tijd achter de rug, zij zijn gestart tijdens de pandemie en hebben de opleiding en Rotterdam daardoor op een heel andere manier ervaren. We hebben veel internationale studenten die soms niet weten wanneer ze hun familie weer kunnen zien. Ze hebben ook minder sociale interactie met elkaar, al mochten ze gelukkig wel naar hun studio op onze locatie komen. Maar veel lessen vonden (en vinden nu weer) online plaats en daarmee gaat toch een bepaald element verloren en dat heeft ook invloed op de kunst die ze maken. Het Piet Zwart Institute is een intensief traject, waarin studenten normaliter juist veel met elkaar optrekken, en dat is nu lastiger. Als instituut bedenk je dan: hoe speel je daar op in? Hoe kunnen we hen ondersteunen en hen tegemoet komen in hun individuele behoeften? Maar deze situatie biedt ook kansen. Studenten kunnen nu bijvoorbeeld een gastles krijgen van een kunstenaar aan de andere kant van de wereld, van iemand die we in een normale situatie niet zomaar hadden kunnen laten overvliegen.

Maar omdat je elkaar minder face to face ziet moet je soms iets meer doorvragen om te horen hoe het met studenten gaat. Er zijn bijvoorbeeld dingen die sneller boven tafel komen als je elkaar op de gang even spreekt, dan voelen ze toch een drempel om daar een mail over te sturen. Je weet uit ervaring ook welke momenten het meest zwaar zijn en daar anticipeer je dan op. Bijvoorbeeld als ze net gestart zijn of juist rond het afstuderen. Dan hebben ze vragen over de toekomst en wat ze gaan doen zodra ze zijn afgestudeerd. Zo’n tweejarige studie klinkt lang, maar is dan toch ineens snel voorbij. Onze internationale studenten (zo’n 90% van het totaal) zijn bovendien vaak ver van de mensen van wie ze houden en er moet na aankomst veel geregeld worden in Nederland. Je wilt vooral alle randvoorwaarden goed houden. Het scheelt ook dat ik geen beoordelende functie heb, waardoor het makkelijker is om met mij te praten, soms met een kopje thee. Dat waarderen ze dan ook. Ik ben de eerste waar ze contact mee hebben als ze worden aangenomen en daarmee al snel een vertrouwd gezicht. Ik ben een luisterend oor en soms kan zo’n gesprek leiden tot praktische oplossingen, zoals een aangepast rooster als een student het moeilijk heeft.

Wat vind je het meest uitdagende en belonende aspect van je werk? Waar krijg je het meeste energie van?

Het is echt bijzonder om te zien hoe iedereen zich ontplooit; de ene vroeger dan de ander, allemaal met verschillende karakters en werkwijzen. Ik vind het belangrijk om samen een plek te creëren waar ze zich veilig voelen en zich kunnen ontplooien. Waar ze werk kunnen maken waar ze trots op zijn. Je wilt vooral dat ze een goede ervaring hebben, in een sfeer waarin iedereen alles aan kan kaarten. Ik krijg energie van het eindresultaat, als je ziet wat voor mooie projecten er uit voortkomen. Kunst laat ons op een andere manier naar de wereld kijken en kunstenaars kunnen ons soms echt nog verrassen, wat toch zeldzaam is. Maar ik krijg ook energie als ik zie dat mensen blij zijn met hun studio in ons gebouw, of als we een interessante gastdocent weten te strikken. 

Hoe zou je jouw band met de stad Rotterdam beschrijven?

Ik ben geboren in Schiedam, maar ik voel me een Rotterdammer. Ik heb een deel van mijn studie hier afgerond en een deel in Leiden. Ik zeg altijd: ik zou nergens anders in Nederland willen wonen. De stad is groot genoeg om te gelden als een metropool, maar klein genoeg om gemakkelijk de afstand van Noord naar Zuid te overbruggen. Er is altijd iets nieuws te ontdekken, er gebeurt altijd iets en de stad vindt zich steeds opnieuw uit. Niet altijd in positieve zin, maar het is nooit saai. Er is veel ruimte voor evenementen en de stad heeft een aantal mooie musea, maar er is ook heel veel mogelijk voor kleine stichtingen en kunstenaars. Je ziet dat veel studenten blijven hangen na hun studie, hier een studio of werkplaats vinden of zelf een space starten. Dat zegt ook wat over Rotterdam, dat dat mogelijk is. Hopelijk blijft dat zo!

Waar kijk jij het meeste naar uit tijdens Rotterdam Art Week?

Ik ben erg benieuwd naar de expositie van Alexandra Phillips als onderdeel van Brutus. Zij heeft voor ons een online gastles verzorgd en het lijkt me leuk om haar werk fysiek te kunnen bekijken. En in PB3 zal tijdens Rotterdam Art Week werk te zien zijn van Willem de Kooning en Piet Zwart alumni.